Omurga Tahtası (Spinal Board) Kullanımı

AMAÇ: Hastane öncesi Ambulans ekipmanlarından Spinal Board (Omurga Tahtası) Kullanımı konusunda bilgi ve beceri kazanmak

ÖĞRENİM HEDEFLERİ:

• Spinal board tanımı
• Baş sabitleyici 
• Spinal Board Kullanımı
• Kütük Yuvarlama tekniği
• Yüz üstü yaralının yan çevrilmesi
• Spinal Board Kullanımı eğitim videosu

Spinal Board (Omurga Tahtası)

Ahşap ya da plastikten yapılan X-ray ışınını geçirme özelliği olan, baş sabitlemek için özel bir bölümü bulunan bir malzemedir. Omurga tahtasının sağ ve sol kenarında, el tutma yeri ve kenar yuvaları bulunur. 

     Yaralıyı sabitlemek için en az üç adet pimli emniyet kemeri olmalıdır. Ambulanslarda genellikle örümcek adı verilen sabitleyici ile travmalı hastaların stabilizasyonunda kullanılır. Su üzerinde kalabildiği için suda kurtarmalarda tercih edilir. 

Baş Sabitleyici:

Omurga tahtası üzerinde baş ve boyun sabitlenmesini sağlar. Radyolojik ışınlara geçirgendir. Velcro ile sabitlenen, yumuşak pedli, iki adet yastıkcık üzerinde kulak bölgesinin (kanama, BOS) kontrolünü sağlamak için delik bulunur. Çene ve alın bandı vardır.

Spinal Board (Omurga Tahtası) Kullanımı

Yaralı, omurga tahtası üzerine kütük yuvarlama tekniği ile alınır. Kütük yuvarlama tekniği, yaralının baş, boyun ve gövde ekseni bozulmadan yan çevrilip omurga tahtası üzerine alınmasıdır.

Kütük yuvarlama tekniği, en az 3 kişi ile şu şekilde uygulanır;

• Bir kişi(ekip şefi), yaralının başını sabitler.
• Yaralıya boyunluk takılır ve başı sabitleyen kişi sabitlemeye devam eder.
• Yaralının elleri ceplerine ya da göğsünde birleştirilir.
• İki kişiden biri, yaralının göğüs hizasına, diğeri pelvis hizasına gelecek şekilde yan tarafına geçerek ellerini yaralının uzak tarafına çaprazlayarak yerleştirir.(Güçlü olan kişi gövde, daha güçsüz olan kişi ise pelvis hizasına geçmelidir.) Bu şekilde yaralının omuz, sırt, pelvis ve femur bölgelerinden tutulur. Ellerin yaralının en uzak kısımlarına yerleştirilmesi kaldıraç gücünü artırır.
• Başı sabitleyen kişinin komutu ile yaralı, aynı anda yan çevrilir.
• Yan çevirme işlemi çok hassas bir şekilde dikkatlice yapılmalı, omurga, fleksiyon, ekstansiyon ve rotasyon hareketlerinden korunmalıdır. Yan çevirme işlemi sırasında omuz ve pelvis eksenlerin aynı planda olması sağlanmalıdır.
• Yan çevirme işlemlerinden sonra pelvis alt kısmında eli bulunan kişi omurga muayenesi yapar ve omurga tahtasını yaralıya doğru yaklaştırır.
• Başı sabitleyen kişinin komutu ile yaralı, aynı anda yavaş ve nazikçe omurga tahtasının üzerine yuvarlanır.
• Baş sabitleyicinin yastıkları, hastanın başının iki yanına yerleştirilir. Başı sabitleyen kişi, sabitlemeyi tüm bu işlemler süresince sürdürür. 
• Baş sabitleyicinin alın ve çene bandı ile sabitlenir.
• Örümcek bantları karşılıklı olarak omurga tahtasına sabitlenir ve en son göğüs bandı sabitlenir. Göğüs sabitlenirken yaralının bilinci açık ise derin bir nefes alması söylenir. Bilinci kapalı ise bir kişi yumruk yaparak göğüs kemerinin altına koyup sabitleme işlemi sağlanır.

Yüzüstü Yatan Yaralının Çevrilmesi

Yüz üstü yatar pozisyonda bulunan yaralı, en az 3 kişi ile şu şekilde çevrilerek omurga tahtası üzerine alınır.

• Bir kişi, yaralının başını el ile sabitler.
• Yaralının omurga muayenesi hızla yapılır.
• İki kişi, yaralının yan tarafına geçerek omurga tahtasını kendi dizlerinin üzerine yaslar.
• Yaralının uzak tarafına eller yerleştirilir.
• Komut ile yaralı, aynı anda omurga tahtasına doğru yan çevrilir.
• Komut ile yaralı, aynı anda omurga tahtasının üzerinde kalacak şekilde yavaş ve nazikçe yere bırakılır.
• Yaralıya boyun ateli takılır, baş ve boyun elle sabitlenmeye devam edilir. Baş ve boyunu sabitleyen kişi, direkt sözlü emirle işlemi yönetir. Kemerler ve baş sabitleyici ile stabilizasyon tamamlanır. 

• Acil sağlık hizmetleri ders kitabı (kurtarma), MEB,MEGEP.2011
• Hasta ve yaralının taşınmasında kullanılan sedyeler. Sağlık Bilimleri Üniversitesi. ASH-1 ders notu. 2017
• Paramedikler için Hastane Öncesi Travmalı Hasta Yönetimi , Editör İsmet Çelebi, Kongre Kitabevi,Antalya,2021, ss:244-247