Pulse Oksimetre Kullanımı

AMAÇ: Hastane öncesi acil bakımda pulse oksimetre kullanımı konusunda bilgi ve beceri kazanmak

İçindekiler:

• Pulse Oksimetre nedir? ne için kullanılır?
• Pulse oksimetre kullanımı sırasında dikkat edilecek noktalar

Pulse Oksimetre 

Hastane öncesi acil bakımda oksijen ihtiyacı olan hastaların ilk değerlendirmesinde kullandığımız vital parametrelerden biri hastanın oksijen satürasyonudur. (SpO2). Hastaların oksijen tedavisine olan ihtiyacını ve tedavi yanıtının değerlendirilmesinde kullandığımız en önemli parametrelerden birisidir. Bu değerlendirmeyi yaparken kullandığımız cihaz ise pulse oksimetredir. Pulse oksimetre cihazı arteryel kanda satüre halde bulunan hemoglobin yüzdesinin ölçmek için geliştirilmiş bir cihazdır. Hastanın parmak ucuna takılarak vasküler yatağa doğru ışığı yayan ve bunu tekrar algılayan sensörleri sayesinde pulsasyon gösteren vasküler yapıdaki yani arterlerdeki satüre haldeki hemoglobin miktarı konusunda işlemi gerçekleştiren sağlık çalışanını bilgilendirir. Oksijenasyonu normal olan ve normal perfüze olan sağlıklı bir yetişkinde pulse oksimetre ile ölçülen değerler %95-100 aralığındadır. Pulse oksimetre ile okunan değer %90 altına düştüğünde oksijen tedavisine başlamak faydalıdır. 

Pulse oksimetre hastane öncesi birçok farklı klinik durumda oksijenasyonun değerlendirilmesi anlamında faydalıdır. Entübasyon işlemi yada aspiratör kullanırken hastanın oksijenasyonu değerlendirilebilir ve pulse oksimetre değerinde düşüklük durumunda işleme son verilip hastanın ventile edilmesi sağlanır. Travma hastalarında oksimetre değerinde düşüklük tespit edilmesi hastalarda toraks içerisinde gelişen ve oksijenizasyonu engelleyen bir patoloji konusunda uyarıcı olabilir. Astım ve kronik bronşit gibi obstrüktif akciğer hastalığı olan ya da kalp yetmezliği gibi bir klinik durumu olan ve nefes darlığı ile sağlık yardımına ihtiyaç gösteren hastaların takip ve tedaviye cevaplarında pulse oksimetre yardımcı olur. Pulse oksimetre ayrıca vasküler hasarlanma düşünülen örneğin ekstremite vasküler fraktürünün eşlik ettiği bir durumda etkilenen ekstremitede vasküler yaralanma konusunda yardımcı olabilir.

Her ne kadar pulse oksimetre hastanın oksijenasyon durumu konusunda değerli bilgiler verse de bazı durumlarda kısıtlılıkları mevcuttur. Parlak ışık varlığında pulse oksimetrenin spketrofotometresi yanlış okuma gösterebilir. bu nedenle böyle ortamlarda sensörün üzeri örtülmelidir. Hastanın hareket etmesi durumunda ya da perfüzyonun bozulmuş olduğu kardiyak arrest, septik ya da hipovolemik şok durumlarında pulse oksimetre ile ölçüm yapmak mümkün olmayabilir. Hastanın tırnaklarında oje varlığı sağlıklı ölçümü engelleyebilir. Bazı hastalarda venöz pulsasyon varlığı yanlış ölçüme neden olabilir. Anormal hemoglobin varlığında (karboksihemoglobin, sulfhemoglobin) pulse oksimetre ile ölçüm değerleri normal sınırlarda iken hastalarda ciddi nefes darlığı görülebilir. Bu nedenle ciddi nefes darlığı olan ve pulse oksimetre ile ölçüm değerleri normal sınırlarda olan hastalarda anormal hemoglobin varlığının bu durumun nedeni olabileceği akılda tutulmalıdır.

Pulse oksimetre aynı zamanda hastanın nabzını da gösterdiğinden radial arterden palpe edilen nabız ile ekrandaki sayımın aynı olup olmadığının kontrolü ilave katkı sağlayabilir.

Pulse oksimetre dikkat edilecek noktalar

• Cihazın monitörde oluşturduğu dalganın şekli ölçümün doğruluğu hakkında bilgi verir. Periferik nabız ya da EKG ritmi ile oksimetre nabız dalgasının bire bir olması, ölçümün güvenilir olduğunu düşündürür.
• SpO2 %70-100 arasındaysa ±%2 SD yanılma payı vardır.
• SpO2 %50-70 arasındaysa ±%3 SD yanılma payı vardır.
• %50’in altında ise ölçtüğünüz değerlerin anlamlı olmadığı kabul edilir.
• Hepimizin de pratikte tecrübe edeceği şekilde bazı durumlarda ölçüm alınamayabilir. Hastanın ekstremitelerinin soğuk olması ya da hipoperfüzyona bağlı distal dolaşım bozukluğu durumunda ölçümler güvenilir olmayabilir. Yine derin anemi, tırnakta oje olması, koyu deri, hipotermi ya da probun yerleştirme hatalarında yanlış düşük değerler görülebilir.
• Hemoglobin 5gr/dl’nin altında iken doğru sonuç vermediği düşünülür.
• Cihaz farklı hemoglobin türlerini ayırt edemez ve bu nedenle karbonmonoksit zehirlenmesi veya methemoglobinemide yanlış yüksek değerler ölçülebilir.
• Oksijen satürasyonu pratikte kullanıldığı kadar gerçek-zamanlı bir monitörizasyon yöntemi değildir. Hastanın hemodinamik durumuna göre hipoksi gelişmesine karşın oksijen satürasyonunda düşme gecikebilir. Bu gecikme sağlıklı bir kişide 20-40 san civarındadır. Ama hemodinamik bozukluğu olan bir kişide gecikme 90sn’ye kadar uzar.Bu nedenle entübasyonun doğrulanması için iyi bir yöntem değildir.

• Kime Nasıl Oksijen Verelim? – Acilci.Net
• Paramedikler için Hastane öncesi acil tıp kapsamlı başvuru kitabı,Editörler Süleyman YAVUZ,Gülşah YAVUZ, Ankara Nobel Tıp Kitabevi,2019, ss:141
• https://jag.journalagent.com/vtd/pdfs/VTD_9_4_126_133.pdf