AMAÇ: Hastane öncesi inme,SVO yönetimi konusunda bilgi ve beceri kazanmak
ÖĞRENİM HEDEFLERİ:- İskemik inmeyi tanıyabilmek
- Hemorajik inmeyi tanıyabilmek
- Hastane öncesi inme kriterlerini açıklayabilmek
- Hastane öncesi inme tanı ve vakalarına acil yaklaşımı konusunda bilgi ve beceri kazanmak
AMAÇ: Hastane öncesi inme,SVO yönetimi konusunda bilgi ve beceri kazanmak
ÖĞRENİM HEDEFLERİ:
- İskemik inmeyi tanıyabilmek
- Hemorajik inmeyi tanıyabilmek
- Hastane öncesi inme kriterlerini açıklayabilmek
- Hastane öncesi inme tanı ve vakalarına acil yaklaşımı konusunda bilgi ve beceri kazanmak
 |
| İnme,SVO |
Serebral kan akımının tıkanma (iskemi) veya kanamaya (hemoroji) bağlı olarak bozulması sonucu
ani olarak gelişen nörolojik tabloya “Serebro Vasküler Olay” (SVO) denir. İnme en sık karşılaşılan
nörolojik acillerden biridir. Subaraknoid kanama, intraserebral kanama, epilepsi nöbetleri ve iskemik inme kardiyak arreste neden olabilir. Serebro vasküler olaylarda klinik tablo etkilenen damarın
yapısına, büyüklüğüne ve kollateral dolaşıma göre değişir. Kan akışının durması ve yavaşlaması sonucunda, yetersiz glikoz ve oksijen nedeniyle beyinde doku ölümü oluşabilir ve buna bağlı olarak
beyin işlevlerinde kısa ve uzun süreli kayıplar ortaya çıkabilir. Bilinç bulanıklığı ya da kaybı hava yolu
obstrüksiyonu nedeniyle hipoksiye, hipoksi de solunum durması ve ardından kardiyak arrestte neden
olabilir. Bilinç değişikliklerine bağlı olarak aynı zamanda mide içeriğinin aspirasyonu riski de hava yolunu tehdit eder. Beyin sapında travma vb nedenler ile oluşan baskılanmalar solunum ve kalp durmasına, subaraknoid kanamalar ise genellikle kardiyak aritmilere ve miyokard disfonksiyonlarına sebep
olur.
İskemik İnme: Tromboz, emboli ve hipoperfüzyon olmak üzere üç ana etyolojiye bağlıdır; bunlardan
da en sık tromboza bağlı iskemik inme vakaları gözlemlenir. Aterosklerotik damar yapıları üzerinde
kanın pıhtılaşmasına bağlı daralmalar sonucu iskemik inme oluşmaktadır. Serebral embolinin en sık
nedeni kalbin çalışma sisteminin bozukluğuna bağlı gelişen aritmiler özellikle de atriyal fibrilasyondur. Hipoperfüzyona bağlı gelişen inme nedenlerinin başında kardiyak yetmezlik gelmektedir.
Hemorajik İnme: Bu vakalar intraserebral kanama ve subaraknoid kanama şeklindedir. Özellikle
hipertansiyona bağlı beyin parankiminde küçük arteriollerin kanaması şeklinde oluşmaktadır.
 |
| Hemorajik/iskemik inme |
Hastane öncesi inme tanı kriterleri: İnme vakalarında zaman yönetimi oldukça önemlidir. Hastane öncesinde hızlı bir şekilde inme tanılanmalı ve uygun merkeze hızlı transportu sağlanmalıdır. Hasta ya da hasta yakınlarından iyi bir anemnez alınırken tanı kriterleri ile hızlı bir muayenesinin yapılması gerekir. Hastane öncesi alanda en çok kullanılan hızlı tanılama kriterleri Cincinnati ve FAST kriterleridir.
Cincinnati Kriterleri: 3 basamak üzerinden değerlendirilir. Bu testlerden birinde anormallik saptanması halinde inme olasılığının % 72 olduğu şeklinde değerlendirilir.
 |
| Düşük kol |
 |
| Yüzde sarkma |
- F (Face-Yüz): Kişiden gülümsemesini isteyin. Bir tarafta kayma ya da sarkma oluyor mu?
- A (Arms-Kollar): Kişiden kollarını kaldırmasını isteyin. Bir tarafı aşağıya düşüyor mu?
- S (Speech- Konuşma): Kişiden basit kelimeleri tekrarlamasını isteyin. Konuşması bozuk ya da zorlu oluyor mu?
- T (Time-Zaman): Eğer bu belirtilerden herhangi biri gözlemleniyorsa zaman kaybetmeden acil yardımı arayın (112)
İnme vakalarında Resüsitasyon: İnme vakalarının olay yerinde hızlı tanılanması ve bilinç bozukluklarına bağlı gelişecek solunumsal ve kardiyak problemlere yönelik önlem alınması gerekmektedir. Kardiyak arrest geliştikten sonra standart ileri yaşam desteği protokolleri uygulamalarında bir değişiklik
yoktur. Hastanın spontan dolaşımı geri döndükten sonra BT çekilmesi düşünülebilir.
İnme vakalarında genel yaklaşım;
- Olay yeri, kişisel güvenlik ve hasta güvenliği sağlanır.
- Travma bulguları değerlendirilir, gerekiyorsa omurga immobilizasyonu sağlanır.
- Hastanın bilinç düzeyi ve ABCDE değerlendirilir, gerekiyorsa desteklenir.
- Oksijen satürasyonu % 94- 98 arasında tutulacak şekilde uygun malzeme ile oksijen verilir, gerekirse PBV uygulanır.
- Damar yolu % 0,9 Serum Fizyolojik ile açılır. Akış hızı kliniğe göre ayarlanır.
- Aspirasyon, solunum yolu obstrüksiyonu ve hipoventilasyon gelişme olasılığına karşı hazırlıklı olunur. GKS 8’in altında ise hasta entübe edilir.
- Hastanın kardiyak monitörizasyonu sağlanarak ritim takibi yapılır.
- Kan şekeri ölçülerek 60mg/dl veya altında ise hipoglisemi tedavisine başlanır. Hipoglisemik olmayan hastalara dekstroz içeren sıvılar verilmemelidir.
- Solunum, nabız, kan basıncı, vücut sıcaklığı, oksijen satürasyonu, GKS değerlendirilir, vücut muayenesi yapılır.
- Hasta FAST veya Cincinnati kriterlerine göre inme açısından değerlendirilir.
- SAMPLE ile anamnez alınır (Hasta bilinçli ise kendisinden değilse yakınlarından ayrıntılı anemnez alınır). Hastanın en son normal olarak görüldüğü saat not edilir.
- Hastaya ağız yolu ile herhangi bir ilaç, yiyecek, içecek verilmemelidir.
- Kan basıncı yüksekse ve hipoperfüzyon bulguları yoksa başı vücudundan 30° yüksekte tutulacak şekilde ana sedyeye alınır.
- Sistolik kan basıncı 220 mmHg’ya eşit veya altında ise düşürülmeye çalışılmamalıdır.
- Sistolik kan basıncı 220 mmHg’nin üstünde ise danışman hekimin onayı ile (metaprolol 5 mg monitörize gözlem eşliğinde IV yavaş puşe, kaptopril 25 mg SL) ilaç tedavisi uygulanabilir. Diastololik kan basıncı 120 mmHg üzeri ise danışman hekime bildirmek gereklidir. Ayrıca kan basıncı en fazla %20-30 oranında düşürülmelidir.
- Vital parametreler hasta stabil ise 15 dakika, anstabil ise en geç 5 dakikada bir kontrol edilir.
- Hastaya kesinlikle Aspirin verilmemelidir. Antitrombotik ve trombolitik tedaviler görüntüleme sonrasına ertelenmelidir.
- Profilaktik olarak antikonvülzan ilaç kullanılmamalıdır.
- İskemik inmenin erken teşhis edilmesi ve trombolitik ilaçların en kısa sürede başlanması nörolojik kayıpları engeller. %87 oranında görülen iskemik inme durumunda, trombolitik tedavi kontrendikasyonu yoksa semptomların başlamasından itibaren 4.5 saat içinde uygulanacak trombolitik tedavi, 6 saat içerisinde uygulanacak anjiografik tedavi (endovasküler uygulama) inmede başarı şansını arttırır. Bu nedenle KKM önerisiyle, trombolitik ya da anjiografik tedavi uygulanabilecek uygun inme merkezine nakil sağlanmalı ve gidilecek merkeze haber verilmelidir.
- Vaka kayıt formu eksiksiz doldurulmalıdır.
- Editörler Uzm. Dr. Pınar DAYLAN KOÇKAYA Dr. İlker GÜRCÜOĞLU Dr. Suat BAĞLA,Sağlık Bakanlığı Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü,T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No:1146
- https://www.acilci.net/wp-content/uploads/2011/10/acls-36-inme.pdf
- https://www.acilcalisanlari.com/iskemik-inme-hastane-oncesi-yaklasim.html
- Rehberparamedik
