Epilepsi Nöbetlerinde İlkyardım Nasıl Olmalıdır?

AMAÇ: Epilepsi (Sara Krizi) Nöbetlerinde İlkyardım konusunda bilgi ve beceri kazanmak

ÖĞRENİM HEDEFLERİ:

• Epilepsi tanım
• Epilepsi için belirlenen faktörler
• Epilepsi hastalarında ilkyardım
• Ne zaman ambulans (112) aranmalıdır?

 Epilepsi Nöbetlerinde İlkyardım Nasıl Olmalıdır?

Herkese merhaba. Bu yazımızda toplumsal hayatta sık sık karşılaştığımız ve bilinçsizce müdahale edilmeye çalışılan epilepsi krizlerinde, neleri yapmalıyız neleri yapmamalıyız? Bunu konuşacağız. Öncelikle Epilepsiyi tanıyalım;

Epilepsi, insan yaşantısı boyunca her dönemde gelişebilecek yaygın beyin hastalığıdır. Epilepsi tanısı alan kişilerde nöbet geliştiğinde doğru ve bilinçli ilkyardım müdahalesinin yapılması hastanın sağlığı için olumlu sonuçlar doğuracaktır.

Epilepsi, dünyada yaygın olarak görülen beyin hastalıklarından biridir. Epilepsi, çocukluk çağı sorunu olarak bilinmekle birlikte yaşamın herhangi bir döneminde gelişebilen tüm ırktaki insanları ve tüm yaş gruplarını etkileyebilir. Epilepsi vakalarının %75'inin nedeni bilinmemektedir. Bununla birlikte epilepsi için belirlenen faktörlerin arasında; 

• Doğum travması (oksijen eksikliği vb), 
• Zehirlenmeler,
• Menenjit gibi beyini etkileyen enfeksiyonlar 
• Kafa travması (araba kazası, kafaya şiddetli darbe alınması vb.), 
• Kan şekerinde değişme 
• Beyin tümörü ya da felç yer alır. 

Burada epilepsiyle ilgili yanlış bilinen bazı bilgilere değinmek faydalı olacaktır: 
✔Epilepsi psikolojik bir hastalık değildir. Örneğin Epilepsi hastaları şizofreni hastalarında olduğu gibi bir saldırganlık eğiliminde olmazlar. 

✔Bulaşıcı değildir, epilepsi hastalarıyla temas durumunda epilepsi hastası olmazsınız.

✔Bireyin zekası ve yetenekleri üzerine etkisi yoktur. Epilepsi hastalığı düşünüldüğü gibi düşünüp düşünememeyi etkilemez. 

Tıp literatüründe çeşitli epilepsi nöbetleri olmakla birlikte hangi çeşit nöbet olursa olsun yapacağımız ilkyardım uygulaması aynıdır. İlkyardım yapmamızın amacı hastayı çevredeki tehlikelerden korumak ve hastanın yaralanmasını veya herhangi bir şekilde zarar görmesini önlemektir. 

Epilepsi Hastalarında İlkyardım Olarak Neler Yapıyoruz? 

• Öncelikle her zaman yapmamız gereken sakin olmaktır, unutmayın panik halindeyken bir ilkyardımcı bile olsanız faydalı olamazsınız. Hastanın yanında panik halinde birisi varsa mümkünse ortamdan uzaklaştırmaya çalıştırın. 
• Hastanın yanından ayrılmayın, yardıma ihtiyacınız varsa başkasını çağırın.  
• Hastanın hareketlerini durdurmaya ve/veya engellemeye çalışmayın. 
• Hastayı güvenli bir yere yatırın. 
• Yaralayabilecek ucu sivri veya sert eşyalardan (sivri köşeler, vb.) hastayı uzaklaştırarak hastayı koruyun. 
• Sıkı giysileri varsa giysilerini gevşetin (kravat, kemer gibi), şayet takıyorsa gözlüğünü çıkartın. 
• Sırt üstü yatan hastayı yan çevirerek yan yatış pozisyonu verin. Bu pozisyon sayesinde hasta eğer kusarsa ya da ağzından sıvı çıkışı olursa akciğerlere kaçması önlenir. Hastanın solunum yolunu açık tutun. 
• Hastanın ağzı kapalı ise açmaya çalışmayın. Nöbet durumunda vücut kaskatı kesilir. Hastanın ağzını, ellerini açmaya çalışırken kemik kırıklarına sebep olarak hastaya zarar verebilirsiniz. 
• Hastanın dişlerinin arası açıksa yumuşak bir maddeyi bireyin ağzının üstte kalan kısmına koyabilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken tüm ağzı kapatmamaktır. Tüm ağzını kapatacak şekilde olursa kusmuğu akciğerlere kaçabilir ve hasta boğulabilir. Burada amaç dişlerin dili ısırmasını önlemektir. 
• Asla ağzına sert bir cisim koymayın, dişlerini kırarsınız. Hastanın ağzına parmaklarınızı koymayın. 
• Nöbet sırasında ilaç, yemek vermeye veya su içirmeye çalışmayın, hastaya soğan, sarımsak veya kolonya koklatmayın. 
• Nöbetin geçmesine yönelik bir şey yapmayın. Hastayı gözlemleyin. 
• Epilepsi krizinde hastaya yapay solunum veya kalp masajı yapılmaz. Çünkü kalp masajı ve suni solunum solunumu veya dolaşımı olmayan kişiye yapılır. Bu durumda hastanın dolaşımla alakalı bir problemi yoktur. Sadece nöbet sırasında solunum yolunun güvenliği sağlanmalıdır. 
• Hasta nöbet sonrasında genelde yorgun ve ne yaptığını bilemez halde olur. Nöbet bitiminde birey şaşkın ve kafa karışıklığı olabilir, hemen uyku uyuyabilir. Bu aşamada elinizden geldiğince sakin ve güven verici olun. 
• Nöbet sırasında bireyin nasıl hareketler yaptığını (sağ kolu kasıldı vb) dikkatli izleyip 112 ekibine bilgi verin. 

Ne Zaman Ambulans(112) Çağrılır? 

• Hasta dışarıda nöbet geçirdiyse ve hastayla alakalı bilginiz yoksa, 
• Hasta suda nöbet geçirdiyse (yüzerken) 
• Kişi yaralanmışsa, gebeyse veya şeker hastasıysa veya bilinen başka bir hastalığı varsa 
• Nöbet süresi 5 dakikayı aşmışsa (Nöbetler genellikle 2-5 dakika sonra geçer.) 
• İlk nöbet bittikten sonra bilinci hiç açılmadan ikinci nöbet başlıyorsa 
• Daha önce nöbet geçirmemiş bir kişide ilk epilepsi nöbetinin olması
• Hasta güçlükle soluyor, nöbetler durmadan devam ediyor ya da hasta yaralandıysa ambulans çağrılmalıdır.

• Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi Cilt: 9 Sayı: 3 2006
• Epilepsi ve ilkyardım, Erişim Adresi: https://www.epilepsiicinbak.com/genel-bilgiler/epilepsi-ve-ilk-yardim  (Erişim Tarihi: 04.04.2022)

Bu içerik Prm.Abdulbaki TANKUŞ tarafından  R E H B E R  P A R A M E D İ K  için hazırlanmıştır.