Fiziksel Muayene Teknikleri

AMAÇ: Hastane öncesi acil bakımda fizik muayene ve teknikleri konusunda bilgi ve beceri kazanmak

ÖĞRENİM HEDEFLERİ:

• Fizik muayane giriş 
• Muayene Teknikleri

Fiziksel Muayene

Fiziksel muayene, hasta değerlendirmenin ölçülebilir ve nesnel olarak yapıldığı bir süreçtir. Hastanın öyküsünü alma ve diğer değerlendirmeler ile elde edilen verilerin fiziksel muayene bulguları ile karşılaştırılması asıl tanıyı ortaya çıkarmada en önemli basamaklardan birisidir.

Hastane öncesinde sürekli değişkenlerin olması (olay yeri, farklı hasta tipleri) ve hastalık seyrinin farklı seyri bir çok uygulamada olduğu gibi fizik muayeneyi de zora sokabilir. Örneğin bilinci kapalı bir hasta veya ciddi olmayan bir travma hastasında fizik muayene sıkıştırılabilir veya daha uygun bir ortamda (ambulans olabilir) yapılmak üzere ertelenebilir. Bu nedenle öncelikleri belirleme ve hastadan doğru verileri elde etme adına profesyonel bir yaklaşım son derece önemlidir. İyi bir iletişim becerisi, öncelikleri bilme ve hakim olma profesyonel bir yaklaşım için fizik muayenede öne çıkan değerler olarak sayılabilir. Fizik muayenenin nasıl, ne zaman ve nerede yapılacağına kadar vermek ve iyi bir iletişimde hastadan doğru fizik muayene verilerini toplamak ve bu profesyonellik becerilerinin sergilenmesiyle mümkün olacaktır.

Hastanın değerlendirilmesinde amaç problemi ve kaynağını ortaya çıkarmaktır. Ortaya çıkarılan problem yaptığınız uygulamalar ile çözülmeye çalışılır. Fizik muayene problemi ortaya çıkartma tekniklerinden birisidir. Ancak doğru muayene etme becerisi bir diğer deyişle anormallikleri kavrayabilmek için normal değerlerin geniş kapsamı iyi bilinmelidir. Bu önemli beceri hastalarla iletişim kurma ve dokunarak tecrübe etme ile kazanılabilir. Karşılaştığınız her hastada standart bir fizik muayene yapmanız, bu beceriyi kazanmanızı veya var olan becerinizi taze tutmanızı sağlar.

Muayene Teknikleri

Muayene tekniği alanda fizik muayenenin etkin bir şekilde yapılabilmesini sağlamak için gereklidir. Doğru tekniklerin doğru sıralamayla uygulanması toplanan verilerin doğruluğunu sağlayacaktır. Bu nedenle dört ana başlık halinde ve sırasıyla inspeksiyon, öskültasyon, palpasyon ve perküsyon olmak üzere incelenebilir.

İnspeksiyon: 

Göz ile yapılan muayene olarak adlandırılır. Bu hastanın yanına ilk gelişte genel görünümünün izlenmesi veya özel bir bölgenin açıkça görülerek değerlendirilmesi olabilir. Odaya girdiğinizde hastanın oturur pozisyonda solunum sıkıntısının olması, dikkat çeken cilt rengi ve juguler venöz dolgunluğu inspeksiyon ile tespit edilmiş bir fizik muayene bulgusudur. Bir travma vakasının göğsünü açarak CLAPS'ı (kontüzyon, laserasyon, abrezyon, penetrasyon, simetri) değerlendirmekte inspeksiyona örnek olarak verilebilir.

Oskültasyon:

Sistemlerin değerlendirilmesinde dinlenme yanı oskültasyon önemli bir basamaktır ve dikkat gerektirir. Steteskop yardımıyla sistemlerin veya belli bölgelerin değerlendirilmesinde en önemli unsur normal olan fonksiyonlarda seslerin nasıl ve ne sıklıkta olması gerektiğinin bilinmesidir. Anormal seslerin değerlendirilmesinde birinci basamak normal seslerin iyi tanınabilmesidir. Akciğer sesleri, kalp sesleri, bağırsak sesleri, karotis üfürüm varlığının tespiti, tansiyon arter ölçümü gibi uygulamalarda oskültasyon becerisi deneyimle doğru orantılı olarak gelişir. Mesleki deneyiminiz arttıkça normal farklı seslerin ayırt edilmesi kolaylaşacak ve sizin fizik muayene bulgunuz olarak asıl tanıya ulaşmanızı kolaylaştıracaktır.

Palpasyon:

Hastaya dokunarak normal veya anormal his ayrımının yapılması olarak ifade edilebilir. Nabız palpasyonu ile niteliğinin değerlendirilmesi, dokunmakla hassasiyetin artması, subkutan amfizem varlığı (krepitasyon hissi ile), baş ve boynun, göğüsün, batının, pelvisin ve ekstremitelerin değerlendirilmesinde; kısaca baştan ayağa palpasyon önemli bir rol oynar. Tüm muayene becerileri gibi palpasyonda tecrübenizle hız kazanır ve doğruluk oranı artar.

Perküsyon:

Vücut boşlukları ve organların üzerine uygun teknikte vurularak çıkan sesin değerlendirilmesidir. Var olan boşluğun veya organın yoğunluğu doluluğu birçok patolojik durumu saptamanıza yardımcı olur. Mesela normal bir göğsün perküsyonunda orta- yüksek, baş, rezonans bir ses çıkar. Kas ve kemiğin üzerinden yapılan perküsyonun sesi ise yumuşak, tiz ve mat bir sestir. Bağırsak gibi içi boş organların üstünden gelen ses ise yüksek, tiz ve timpanik (davul gibi) bir sestir.

• Kızıldağ B.H. Çarkcıoğlu,B. Fizik Muayene, Paramedikler için kapsamlı başvuru kitabı içinde Yavuz,S,Yavuz,G. (Ed.) Ankara Nobel Tıp Kitabevi,2019
• Fizik Muayene Kitabı,Edition.1 Gogas,D,Özener,Ç.Y. ISBN:978975400341-3 Erişim adresi: (PDF) fizik muayene kitabı (researchgate.net) Erişim tarihi:08.04.2022